کد رهگیری املاک چیست و چه کاربردی دارد؟ | مزایا

در دنیای امروز، معاملات ملکی یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین امور زندگی افراد محسوب می‌شود؛ از آنجا که املاک دارای ارزش مالی و احساسی بالا هستند، هر گونه خطا یا سوء‌تفاهم در این معاملات می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. یکی از ابزارهای کلیدی برای تضمین صحت و قانونی بودن معاملات املاک، «کد رهگیری املاک» است که از سال ۱۳۸۷ در سامانه ثبت معاملات و املاک کشور اجرا شده است. در ادامه به بررسی جامع این موضوع، اهمیت آن، نحوه دریافت و استفاده از آن و نکات مهم حقوقی مربوط پرداخته‌ایم.

مفهوم کد رهگیری املاک

کد رهگیری املاک، یک شماره منحصر به فرد ۱۳ رقمی است که در قراردادهای خرید، فروش، رهن و اجاره املاک درج می‌شود. هدف اصلی از صدور این کد، تضمین صحت معاملات و جلوگیری از کلاه‌برداری در عرصه معاملات مسکن است. با ثبت تمامی مفاد قرارداد در سامانه ثبت معاملات و املاک کشور، از فروش همزمان یک ملک به چند نفر و وقوع اختلافات بعدی جلوگیری می‌شود. در واقع، این کد به عنوان یک «برچسب اعتبار» برای معاملات عمل می‌کند و طرفین معامله را از بروز مشکلات قانونی و حقوقی در آینده محفوظ می‌دارد.

اهمیت کد رهگیری در معاملات املاک

۱. تضمین صحت قرارداد

استفاده از کد رهگیری، اطمینان خاطر برای خریدار و فروشنده فراهم می‌کند. وقتی کد رهگیری دریافت شود، بدان معنی است که تمامی اطلاعات مربوط به قرارداد – از جمله تاریخ معامله، مبلغ فروش، شرایط پرداخت، اطلاعات دقیق ملک (مانند کد پستی و پلاک ثبتی) – در سامانه ثبت شده و صحت آن از مراجع قضایی تایید شده است. این امر به طرفین معامله کمک می‌کند تا از بروز اختلافات بعدی در خصوص قیمت یا زمان تحویل ملک جلوگیری کنند.

بیشتر بخوانید: 10 روش کلاهبرداری حین خریدو فروش ملک

۲. پیشگیری از کلاهبرداری

یکی از نگرانی‌های اصلی افرادی که تجربه چندانی در معاملات ملکی ندارند، احتمال کلاه‌برداری یا تغییر ناپذیر بودن قرارداد است. دریافت کد رهگیری تضمین می‌کند که ملک مورد معامله قبلاً به صورت رسمی ثبت شده و اطلاعات مربوط به آن در سامانه ملی ثبت معاملات و املاک کشور ذخیره شده است. به این ترتیب، هیچ یک از طرفین معامله نمی‌تواند به صورت یک‌جانبه شرایط قرارداد را تغییر دهد یا فروش ملک را به چند نفر همزمان انجام دهد.

۳. دسترسی به اطلاعات تکمیلی

با استفاده از کد رهگیری، امکان استعلام اطلاعات دقیق ملک از جمله وضعیت بدهی‌های ملکی، قرار داشتن در طرح‌های شهرداری و سایر اطلاعات مرتبط فراهم می‌شود. این اطلاعات به خریداران و مستأجران کمک می‌کند تا قبل از نهایی کردن معامله، از وضعیت حقوقی و مالی ملک مطمئن شوند.

روند دریافت کد رهگیری املاک

۱. ثبت اطلاعات در سامانه

مشاورین املاک موظف هستند که در زمان عقد قرارداد، تمامی اطلاعات مرتبط با معامله شامل مشخصات طرفین، تاریخ قرارداد، مبلغ فروش، شرایط پرداخت، ویژگی‌های ملک (مانند متراژ، امکانات و …) و آدرس دقیق ملک را در سامانه ثبت معاملات و املاک کشور وارد کنند. پس از ثبت اطلاعات، سیستم یک کد رهگیری منحصر به فرد به معامله اختصاص می‌دهد.

۲. دریافت پیامک تایید

به محض ثبت موفق اطلاعات در سامانه، پیامکی به خریدار و فروشنده ارسال می‌شود که دریافت کد رهگیری را تایید می‌کند. این پیامک به عنوان مدرکی معتبر جهت اثبات صحت قرارداد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۳. چاپ قرارداد با درج کد رهگیری

پس از دریافت پیامک، طرفین معامله می‌توانند به دفاتر مشاورین املاک مراجعه کرده و نسخه‌های چاپی قرارداد را دریافت کنند. در بالای هر نسخه از قرارداد، کد QR و برچسب هولوگرام جهت تضمین اصالت سند چسبانده شده است.

۴. استعلام صحت قرارداد

برای اطمینان بیشتر، طرفین معامله می‌توانند به سایت سامانه ثبت معاملات و املاک کشور مراجعه کرده و با وارد کردن کد ملی و کد رهگیری، وضعیت قرارداد را استعلام کنند. این امکان به خصوص در موارد اختلاف نظر یا بروز مشکل در آینده، نقش بسیار مهمی در اثبات اعتبار سند دارد.

هزینه دریافت کد رهگیری

طبق قانون، دریافت کد رهگیری برای طرفین معامله هزینه‌ای ندارد و مشاورین املاک موظف هستند که بدون دریافت هزینه اضافی، این کد را از سامانه اخذ کنند. اگرچه در برخی موارد، به دلایلی همچون فرار مالیاتی، مشاوران ممکن است از دریافت کد رهگیری به عنوان امری اختیاری یاد ببرند، اما توصیه می‌شود که حتما از طریق آژانس‌های رسمی و معتبر املاک اقدام به ثبت قرارداد و دریافت کد رهگیری نمایید. در صورت درخواست هزینه اضافی از سوی مشاورین، می‌توانید موضوع را به اتحادیه مشاورین املاک شهر خود گزارش دهید.

انواع کدهای رهگیری در معاملات ملکی

۱. کد رهگیری قراردادهای رسمی

این نوع کد مربوط به قراردادهایی است که از طریق دفاتر مشاورین املاک رسمی تنظیم و ثبت می‌شوند. تمامی اطلاعات قرارداد به دقت ثبت شده و امکان استعلام صحت آن از سامانه فراهم است.

۲. کد رهگیری اجاره‌ نامه

در معاملات اجاره املاک، پس از ثبت قرارداد اجاره در سامانه ملی املاک و اسکان کشور، کد رهگیری اجاره‌نامه صادر می‌شود. در این فرآیند، ابتدا موجر (مالک) قرارداد را تنظیم کرده و سپس مستاجر به عنوان طرف دوم به معامله اضافه می‌شود. لازم به ذکر است که مستاجر به تنهایی قادر به دریافت کد رهگیری اجاره‌نامه نیست و فرآیند دریافت آن تحت نظارت موجر انجام می‌شود.

۳. کد رهگیری املاک قولنامه‌ ای

در برخی معاملات ملک بدون سند، انتقال مالکیت به وسیله قراردادهای قولنامه‌ای صورت می‌گیرد که در آن سند رسمی وجود ندارد. برای قانونی کردن این معاملات نیز باید کد رهگیری املاک قولنامه‌ای دریافت شود. این کد نیز پس از ثبت اطلاعات قرارداد در سامانه ملی املاک به صورت منحصر به فرد صادر می‌شود.

مدارک مورد نیاز جهت دریافت کد رهگیری

برای دریافت کد رهگیری در معاملات ملکی، بسته به نوع معامله مدارک مورد نیاز متفاوت است. در ادامه به برخی از مدارک اصلی اشاره می‌کنیم:

در معاملات رسمی

• مدارک شناسایی طرفین (کارت ملی و شناسنامه)
• اطلاعات دقیق ملک (آدرس، کد پستی، پلاک ثبتی)
• مفاد قرارداد شامل تاریخ قرارداد، مبلغ و شرایط پرداخت

برای اجاره‌ نامه

• سند ملک (در صورتی که ملک دارای سند شش دانگ باشد)
• قبوض و مدارک مربوط به ملک اجاره‌ای
• مدارک شناسایی طرفین قرارداد

برای معاملات قولنامه‌ ای

• مدارک شناسایی طرفین و شاهدین (کارت ملی و شناسنامه)
• مدارک اثبات مالکیت مانند قولنامه، بنچاق یا سند تک برگ
• اطلاعات دقیق مربوط به ملک شامل کد پستی و پلاک ثبتی
• مدارک مربوط به وکیل در صورت استفاده از وکالت‌نامه رسمی

نکاتی که در دریافت کد رهگیری باید رعایت شود

۱. استفاده از آژانس‌ های رسمی

برای اطمینان از صحت و قانونی بودن معامله، توصیه می‌شود قرارداد خود را تنها در آژانس‌های رسمی و معتبر املاک تنظیم و ثبت کنید. مشاورین مجاز، مسئول دریافت کد رهگیری از سامانه ثبت معاملات و املاک هستند و از این طریق از بروز هرگونه کلاهبرداری جلوگیری می‌شود.

۲. بررسی صحت اطلاعات وارد شده

اطمینان حاصل کنید که اطلاعات وارد شده در سامانه شامل کد پستی، پلاک ثبتی و مشخصات دقیق طرفین به درستی ثبت شده باشد. در بسیاری از موارد، عدم دقت در ثبت اطلاعات می‌تواند باعث بروز مشکلات و اختلافات بعدی گردد.

۳. وجود کد QR و برچسب هولوگرام

پس از دریافت کد رهگیری، بر روی نسخه‌های چاپی قرارداد باید کد QR و برچسب هولوگرام درج شده باشد. این موارد نشان‌دهنده اصالت سند و تایید صحت آن توسط مراجع قضایی است.

۴. استعلام قرارداد از سامانه

حتماً پس از دریافت کد رهگیری، از طریق سایت سامانه ثبت معاملات و املاک کشور، وضعیت قرارداد خود را استعلام کنید. این اقدام به عنوان یک گام نهایی جهت اطمینان از صحت اطلاعات و ثبت رسمی معامله توصیه می‌شود.

مزایای حقوقی کد رهگیری املاک

۱. حمایت از حقوق طرفین معامله

در صورت بروز اختلاف یا ادعای نادرستی در خصوص شرایط معامله، داشتن کد رهگیری معتبر به عنوان سند قانونی، نقش کلیدی در حمایت از حقوق خریدار یا فروشنده دارد. با ارائه این کد در مراجع قضایی، طرف مقابل نمی‌تواند به صورت یک‌جانبه تغییراتی در قرارداد ایجاد کند.

۲. کاهش خطرات حقوقی

یکی از نگرانی‌های اصلی در معاملات ملکی، تغییر ناگهانی شرایط قرارداد یا کلاه‌برداری از طرف مشاورین غیرمجاز است. دریافت کد رهگیری موجب می‌شود تا تمامی اطلاعات ثبتی در قرارداد توسط مراجع قانونی قابل استناد باشد و در نتیجه، ریسک‌های ناشی از تغییرات غیرمجاز کاهش یابد.

۳. تضمین شفافیت در معاملات

ثبت تمامی اطلاعات مربوط به معامله در سامانه ملی املاک، موجب شفافیت کامل در روند انتقال مالکیت می‌شود. این شفافیت به خریداران و فروشندگان کمک می‌کند تا از جزئیات معامله به طور کامل مطلع شوند و در صورت بروز مشکل، بتوانند به سرعت واکنش نشان دهند.